Het Rijsoord van vroeger in vogelvlucht.

Voor het boek Ridderkerk na de Tweede Wereldoorlog is met opzet de ondertitel Ontwikkeling & Verandering gekozen. Een van de inwoners die dat heeft ervaren is Herman van Hal. Opgegroeid in het lieflijke Rijsoord heeft de tijd ook daar na 1945 niet stilgestaan. Vandaag deel 2 van het interview dat Dick de Winter had met Herman.

En toch bleef er angst voor de boze buitenwereld.

Ja, toen ik naar de ambachtsschool in Ridderkerk-Dorp moest benauwde me dat. Dat was helemaal bij kolenhandel Nugteren, helemaal aan de Benedenrijweg in Slikkerveer. Dat was voor mij zo ver, zo anders. Gelukkig woonde daar de heer Vogelenzang van de school in Rijsoord. Dat gaf me een veilig gevoel. Iemand uit de buurt. Die verschillende onderwijzers en andere lokalen. Dat was wennen. Na een paar weken was dat natuurlijk wel over.
Waar ik ook aan moest wennen was aan de bioscoop in St Joris. Niet alleen ik. Reken maar dat die belangrijk voor ons was. Ik weet nog dat er een film draaide met muziek. Begon de hele zaal te klappen! Waren we niet gewend, een bioscoopzaal of een schouwburg. Maar je wist niet beter. We hadden de Waal, zwemmen, spelen, vissen!

De oeververbindingen waren toen ook niet optimaal.

Nee, met de Van Brienenoordbrug ben je tegenwoordig zo op de andere Maasoever. Ik werkte in Krimpen aan den IJssel. Toen was die brug er nog niet. Ik moest steeds in weer en wind met het pontje overvaren. Met mist kon hij soms de aanlegplaats niet vinden.
Het gebeurde dat het pontje over een kabel voer. Als die omhoog was gegaan was de boot gekapseisd. Bij ijsgang kon het pontje soms niet eens aanleggen. Dan werd een smalle plank naar de wal gelegd. Daar ging ik dan met mijn fiets over heen. Gekkenwerk!

Hadden jullie radio?

Voor de oorlog had niemand bij ons in de buurt van de Pruimendijk een radio. Wij ook niet. Na de oorlog wel: een grote radio, een kast van een ding waar je zelf je station op kon uitzoeken.

...en tv?

De eerste tv was een wonder. Henk van der Linden had een tv in de etalage aan het eind van de Mauritsweg gezet. Half Rijsoord stond er voor te kijken! Oud-gereformeerden hadden geen tv. Hervormden en gereformeerden wel. In mijn eigen huis, toen ik getrouwd was, kwam pas een tv-toestel circa 1970.

Ging je met vakantie?

In 1948, toen ik vijftien was, mocht ik voor het eerst lang met vakantie. Naar mijn tante in Ochten. Drie weken. Geweldig. Een andere wereld. Daar zag ik dat mensen nog in huizen leefden die van strobalen waren gemaakt. Nood woningen waren het, zo na de Tweede Wereldoorlog. Onvoorstelbaar.

Toch ontstond er in de loop der tijd een omslag in gedrag.

Ja, bij ons in Rijsoord kwam dat bijvoorbeeld door de komst van medewerkers van Thomsen's Havenbedrijf die hun eigen huis aan het Schalksedijkje bouwden. Zij werkten op zondag. Daarvoor was werken op zondag taboe! Nu die mensen dat deden begonnen ook anderen op zondag wat te gaan doen, zoals auto schoonmaken of werken in de tuin. Ik hoor het nog zeggen: 'Ja, want zij doen het toch ook'. Er ontstond een generatie die de dokter niet meer heilig vond. Ik denk dat het ook kwam door de jongens die uit Indië kwamen. Die hadden in de oorlog daar andere dingen gezien. Dat had invloed op hun gedrag toen ze terugkwamen.

Dick de Winter.