Een kaart van Ridderkerk omstreeks 1860.
De gemeente Ridderkerk omvat sedert 1855 het gebied gelegen binnen de brede streep-stiplijn zoals hier aangegeven op een kaart van omstreeks 1860. De gemeente is voortgekomen uit de vroegere ambachtsheerlijkheid, maar de grenzen wijken in de volgende opzichten van elkaar af, (met smallere stippellijn en arcering aangegeven):
1. Aan de. noordzijde zijn de Zaagplaten tegenover Bolnes en Slikkerveer bij Kon. Besluit van 22 mei 1847 definitief toegewezen aan de gemeente Krimpen aan de Lek. Nadien echter is de rivier genormaliseerd voor de Nieuwe Waterweg en werd het zuidelijke gedeelte van de Zaag weggegraven tot verbetering van de stroombaan.
2. De polder Voor-Donkersloot met de gorzen en grienden die oorspronkelijk behoorde tot Alblasserdam, werd ingaande 1 januari 1813 onder de gemeente Ridderkerk gebracht.
3. De zgn. buitengronden tussen Oostendamse Gat en Noord (later Oude Bos genoemd en thans deel van Crezéepolder) gingen eveneens per 1 januari 1813 over naar H.I. Ambacht.
De gebieden genoemd onder 1 en 2 en 3 waren alle onbehuisd.
4. De gemeente Rijsoord en Strevelshoek met de Nespolder werd bij Wet van 11 juli 1855 opgeheven en onder Ridderkerk gebracht. Het aantal bewoners dat op die datum mede over ging bedroeg voor Rijsoord 117 en Strevelshoek 43, samen een totaal van 160.
5. Het boezemland tussen Waal en Noldijk vormde vóór de onder 4. genoemde grenswijziging een lastig uitsteeksel van de gemeente Ridderkerk tussen Oost-Barendrecht en Strevelshoek. Om een regelmatiger grensbeloop te verkrijgen werd dit stukje van ca. 9 1/2 ha bij Kon. Besluit van 19 febr. 1838 toegevoegd aan het grondgebied van de gemeente O.-Barendrecht.
Oostendam
Dat de huidige Oostendam (Damstraat, Damweg en Havenhoofd) ooit deel zou hebben uitgemaakt van H.I. Ambacht is een misverstand. Weliswaar hardnekkig, maar het berust louter op een foutieve interpretatie van bronnenmateriaal en is niet in overeenstemming met de werkelijkheid. Ridderkerk was per definitie de ambachtsheerlijkheid tussen de Waal en de Merwede (Noord) met deze rivieren als natuurlijke grens. De afdamming van de Waal in 1332 veranderde daaraan niets en de grens bleef op de oude plaats. Te weten langs de noordoeverlijn van de Waal, noordzijde van sluis en midden door de haven, die toen ter tijd nog afboog naar het oosten (Waalsmonde). In de jaren 1373-1375 werd het Molengat gevormd dat later Oostendamse gat werd geheten. Dit Oostendamse gat wat intussen geheel is verland maar nog goed herkenbaar, werd met een gedeelte van de haven als grens met H.I. Ambacht vastgesteld in 1813. Zie punt 3.
Wat in oude teksten wordt bedoeld met Oostendam onder H.I. Ambacht is het poldergedeelte tussen Waal en Paulusweg waarin de hoeve Waelnes, en waarin op het kaartfragment de letters Hend. Het getuigt van grote naïviteit om te willen volhouden dat de tegenwoordige Damstraat met Pruimendijk etc. onder Ridderkerk eens van H.I. Ambacht werden afgenomen.
Als één der bewijsgronden daarvoor voert men naast andere onzin een wegwijzer ten tonele die in 1723 op last van het Hoogheemraadschap van de Zwijndrechtse Waard uit het dijkslichaam verwijderd moest worden. Ja, maar die paal stond in de Pruimendijk bij de Rijsoordse brug (Borchhoeve) en heeft geen enkele relatie met de grens van H.I. Ambacht ooit gehad! Zo komen wél de fabels in de (Amb.) wereld.
Dit artikel uit het archief van de Stichting Oud Ridderkerk werd geschreven door de bekende Ridderkerkse amateur-historicus J.van der Es.