Stuk Straatweg tussen de Molen en café Bellevue. Achter het ijzeren hek met de dame was het woonhuis van ten tijde van de foto dokter Flohil, daarna Hers, Hoogzand en Crezée. Een foto van omstreeks 1908.
Doopregisters.
In 1988 publiceerde de Stichting Oud Ridderkerk een studie over het leven in Ridderkerk rond het jaar 1680. Het boekje “Ridderkerk in de Gouden Eeuw” bevat een schat aan gegevens over de de situatie hier ter plaatse in die tijd. Zo spitte de heer J.A. Crezée (dokter Crezée voor de Rijsoordenaren) de doop-, trouw- en begrafenisregisters van Ridderkerk en aangrenzende plaatsen uit die tijd door. Enkele aardige wetenswaardigheden die hij in het boekje optekende uit de doopregisters, treft u hieronder aan.
Het was voor mij een openbaring dat het lezen van doop-, trouw- en begrafenisregisters interessant kan zijn. Uit deze registers van Ridderkerk, Rijsoord en de omliggende gemeenten kan men namelijk meer inzicht krijgen in het leven van de gewone man en vrouw in Oost-IJsselmonde. Een lijst met inwoners, van Ridderkerk uit 1680 waarop vermeld hun beroep, hun maatschappelijke welstand en andere gegevens heeft onze nieuwsgierigheid naar het eind van de 17e eeuw gewekt.
Je zou toch in eerste instantie niet denken dat de doop van Sebastiaan, zoon van Pieter Cornelisse en Marijtje Gerritse van de Pruimendijk, op 21 nov. 1677 plaatsvond. Het bericht zou in een kerkblad van vandaag kunnen staan, zo vertrouwd klinken de namen en de toevoeging van de Pruimendijk.
Wat wel zou opvallen onder de hedendaagse kerkelijke berichten, is de mededeling dat op 9 maart 1687 in de kerk van H.I. Ambacht een kind gedoopt werd van Marie Lavalet: "ene arme soldaetvrouw hier passerende beviel des nagts in de schuur van de Schout H. Verheul". Wat zou de dominee dit voorval mooi in zijn Kerstpreek kunnen verwerken! Je vraagt je af hoe kwam Marie Lavalet als soldatenvrouw in 1687 in deze streek verzeild? Dat kan als volgt verklaard worden. Er is in de 16e en 17e eeuw heel wat gevochten. De legers waren vaak vreemde allegaartjes: het waren huurtroepen, die voornamelijk bestonden uit Duitsers, Fransen, Engelsen en Schotten. Veel soldaten waren afkomstig uit de arme lagen der bevolking. Ze moesten vaak voor hun eigen voedsel zorgen en als de daartoe noodzakelijke soldij niet op tijd werd betaald, sloegen ze aan het plunderen. Sommige soldaten hadden hun vrouw bij zich. Marie Lavalet was één van die vrouwen.
Speelkinderen.
Op 11 nov. 1703 werd in H.I. Ambacht Huybert geboren, een speelkind van Neeltie, dochter van Arie Andries Celosse. Het woord "speelkind" kwam me aanvankelijk onbekend voor. Kan hier geen verband met overspel gezocht worden? De naam van de vader ontbrak.
Op 28 maart 1706 werd nog een speelkind van Neeltie Ariensdr. Celosse gedoopt, maar deze doop gaf problemen. Ik citeer: "en is, omdat rechtelijke interdictie omtrent den naam van Jan gedaan was, zonder naam eens in de naam des Vaders besprengt, omdat de moeder de verdere besprenging in de naam des Zoons en des H. Geestes onttrock, niet verder willende de doop toelaten, dewijl zij wilde dat de predikant 't kind met de naam van Jan noemen soude en is door de E.E. classis van paschen voor gedoopt gekeurd".
In het doopboek van Heerjansdam viel me het volgende op: 6 aug. 1797 gedoopt Jan in onegt geteeld door Jannetje Grandia. Ook zij valt in herhaling: 18 mei 1800 gedoopt Pieter in onegt geteeld door Jannetje Grandia.
Op 14 okt. 1674 wilde ds. Nicosius, predikant van H.I. Ambacht, in Barendrecht prekende: "het onegte kind Lijntie" niet dopen. Later is dit probleem opgelost en is het kind door ds. Celosse van Ridderkerk gedoopt. Ik heb niet kunnen achterhalen of deze predikant familie is van Neeltie Celosse van H.I. Ambacht en daarom wellicht wat "rekkelijker" was dan zijn collega Nicosius.
Rijsoord.
In het doopboek van Rijsoord lezen we dat op 23 aug. 1789 gedoopt zijn de volgende kinderen: Pleun, zoon van Leendert Willemse Penning en Marya Ariese van den Bos. Ary, zoon van Paulus de Ruiter en Pleuntje Sloof. Ida Cornelia, dochter van Cornelia Mommese Barendrecht, welke verklaard heeft dat Gijsbert Costiaanse Vlasblom vader van 't kind was. Berber Dirksie Pauw, dochter van Berber Dirksie Pauw, welke verklaard heeft dat Jan Aryse van Leyden, vader van 't kind is. Beide laatstgenoemde "onegte" kinderen zijn 's middags gedoopt en de twee eerste genoemde wettige kinderen 's morgens. De moeders van de "onegte" kinderen hebben, zoals toen gebruikelijk was, zelf hun kind ten doop moeten houden. Bij deze gelegenheid is gepredikt n.a.v. Hebreeën 13: 4 't laatste gedeelte: "want hoereerders en echtbrekers zal God veroordelen".
Wat een verschil met de aanvaarding van bastaardkinderen van vorstelijke personen! Die werden vaak aan het hof opgevoed en kregen meestal adellijke titels. Wat een huichelarij en discriminatie.
De overheid wilde dat de vroedvrouwen, die de bevalling leidden, de naam van de vader vroegen aan de a.s. moeder. In de barensnood lukte dat vaak wel. Dan kon men de vader aansprakelijk stellen voor de kosten van de opvoeding.
De meeste doop- en trouwregisters dateren van na 1572. Het Concilie van Trente had in 1563 het besluit genomen dat doop- en trouwregisters moesten worden aangelegd door de kerken. De huwelijken werden opgetekend in de trouwregisters van de Nederduitsch Gereformeerde Kerk. Ten tijde van de Republiek der zeven verenigde Nederlanden werden alleen huwelijken, die in Nederduitsch Gereformeerde Kerk waren gesloten door de wet erkend. Men kon wel in een R.K. Kerk of een synagoge trouwen, maar dat had geen wettelijke geldigheid. Daarom moesten de trouwlustige leden van andere kerken ook nog voor het gerecht of de stad trouwen.