Rijsoord groeide sterk in de jaren vijftig en zestig.

Herman van Hal werd in 1933 geboren in een klein eenvoudig huisje dat tegen de Pruimendijk aangebouwd was. Hij bracht er een fijne jeugd door ("Je kon er geweldig spelen. De landerijen en de Waal waren vlakbij") en kwam na zijn trouwen ook aan de Pruimendijk te wonen. Van een min of meer gesloten gemeenschap heeft hij Rijsoord in de jaren na de Tweede Wereldoorlog zien veranderen in een gemeenschap waarin zoals hij zegt 'meer individuele ruimte' kwam. Maar dat moet niet overdreven worden. Het ging langzaam en in fasen. Over het waarom van die veranderingen heeft Herman zijn mening die onderbouwd wordt door zijn levenservaring. 'Natuurlijk ook ik ben veranderd', zegt Herman. 'Denk eens aan de groei van de economie na de oorlog, de komst van de televisie en het vervoer, om maar wat te noemen. Rijsoord werd ook uitgebreid met woningen. Daar kwamen mensen van buiten Rijsoord te wonen. Met andere opvattingen en ander gedrag. Op Rijsoord hebben al die maatschappelijke en culturele ontwikke¬lingen invloed gehad. Dat houd je niet tegen. Dat gebeurt'.

Welke uitbreidingen in de bouw waren dat na de oorlog?

'De eerste vijfjaren na de oorlog, was er - kan je rustig stellen - onvoldoende geld en materiaal beschikbaar. Ongeveer in 1950 kwam er een eerste uitbreiding met de Linnenstraat ( dat was het pad naar het voetbalveld), de Blauwbloemstraat en de Witbloemstraat. Straten van ongeveer 100 meter, schat ik. Ik denk dat die huizen voor de eigen bevolking zijn geweest. Wellicht ook voor Verolme want de scheepsbouw boomt in die jaren. Het waren twee rijen huur en 1 rij koop. 13000 gulden als ik het goed heb. In de jaren vijftig bouwden werknemers van Thomson havenbedrijf hun eigen woning aan het Schalksedijkje. Ook op zondag ("We wisten niet wat we zagen!") Dat was een tweede uitbreiding.'
De derde uitbreiding kwam ongeveer begin jaren zestig. De Gerard Alewijnszstraat, de J.C. de Backstraat enz. Wie daar in kwamen? Mensen van Ridderkerk en van buiten. Aan de Ds. Sleeswijk Visserstraat stonden aan een kant huizen van wel 45000 gulden. We zeiden tegen elkaar: "Wat een vreselijk hoog bedrag. Dat worden Biafra-gezichten in die huizen [In Biafra/Afrika werd toen vreselijke honger geleden/ddew]". Aan de andere kant stonden huizen van Patrimonium, wat nu Woonvisie heet. In 1962 werden daar de laatste huizen gebouwd'.
De vierde uitbreiding waren de woningen aan de Mauritshoek, ongeveer 1980. De vijfde was aan de Waalse Bocht. Dat is niet mijn benaming. De projectontwikkelaar heeft die naam eraan gegeven. De laatste uitbreiding was het gebied met de naam "De Jonge Jan". Dat is de wijk met de Ds. Allen-dorpstraat'.
In de jaren zeventig is Van Nes als laatste vlasbedrijf ermee gestopt. De concurrentie van de moderne garens deed ze de das om. 'Ja, ik ben vlak bij Van Nes geboren. Ik zag hoe het vlas via de Waal werd aange¬voerd en dan zo de dode arm op naar de fabriek van Van Nes ging. Niemand kon om de oude heer Van Nes heen. Het was een zeer dominante man en keihard. Hij zat in de raad, in het schoolbestuur, in de kerkeraad, je kwam hem overal tegen. Toen ik ging trouwen - ik was hervormd opgevoed maar ik kon alleen met mijn vrouw trouwen als ik gereformeerd werd anders was het afgelopen -, kwam er een huisje vrij van Van Nes. Een klein huisje aan de Pruimendijk. Wij blij. Op vrijdag hoorde ik van de gemeente dat ik het wel kon vergeten. De volgende ochtend hoorde ik van Van Nes dat ik het huisje kreeg. Zeven gulden huur, maar de wc was buiten, zei hij. Ik wilde de wc in de schuur. Dat mocht, maar dan wel acht gulden huur, was zijn antwoord. Als ik nu gelijk twee doorgangen maak, dacht ik, via de kamer naar de slaapkamer en daarvan daan naar de schuur, dan kan er ook gelijk een douche bij de wc. Ik zei tegen de metselaar dat hij er maar gelijk een stuk aan moest metselen. "Nee, dat moet ik eerst vragen", was zijn antwoord. De zoon van Van Nes, Jos, komt langs. Die stemt toe, er moest immers doorgewerkt worden. Maar dan wel een gulden huur erbij, zei Jos. Negen gulden dus.
De volgende dag word ik op hoge toon bij Van Nes ontboden. Hij blaft me af. Die douche, dat mocht niet. Ja maar, wierp ik tegen, je zoon zei dat het in orde was. Daar kon Van Nes niet onderuit. Wie doet de waterleiding, snauwt hij. Doe ik zelf, was mijn antwoord. Toen pas bond hij in.
Ik heb er ook nog eens een groot raam in laten zetten. Was hij eerst ook op tegen. Het zou misschien weleens kapot kunnen gaan. Moet je nagaan: we keken door negen kleine raampjes op een vervelende manier tegen de dijk aan. Het raam kwam er. En hij heeft het grote raam betaald. Dat wel!'.

Dick de Winter.

Vervolg Praten met Herman van Hal over veranderingen in Rijsoord deel 2.