Wim Verkaik is medewerker van RTV Ridderkerk en lid van het Programma Beleidsbepalend Orgaan van de omroep. Hij ziet toe of de programmering een evenwichtige verdeling kent. Of er wel voldoende aandacht besteed wordt aan de ouderen in de gemeente. Met Huib van Tuijl heeft hij zijn eigen Breed Belicht, een uitzending met de bedoeling dieper op maatschappelijke problemen in te gaan.Wim heeft zijn sporen ook verdiend bij de realisatie van de bouw van De Noordhave in Bolnes, het allereerste sérviceflat voor ouderen in Nederland. Zijn vrouw Elma is op IJsselmonde geboren. Toen ze driejaar was woonde ze in Slikkerveer, in de Oranjestraat. Elma was acht jaar toen de oorlog uitbrak. Wim werd in 1940 zeven jaar. Een jaar ervoor was hij van Bolnes naar Krimpen aan den IJssel verhuisd. Intensieve contacten met de gemeente Ridderkerk bleven bestaan. Na de oorlog keerde de familie terug.
Wat weetje nog van het begin van de oorlog?
Wim: "Veel staat me nog helder voor ogen. Ook van daarvóór. Ik zie nog het luchtdoelgeschut in Bolnes aan het eind van de Boezemstraat staan. Dat moet tussen 1937 en 1939 zijn geweest. Het stond er voor bescherming van vliegveld Waalhaven. Er waren militairen bij. Ik heb het zo goed onthouden omdat mijn moeder een keer een visje voor ze bakte. Plotseling was het stuk geschut verdwenen. Ik vraag me af waarom. Moesten de werven dan niet beschermd worden? Het zal wel naar Brabant, naar de PeelIinie, zijn verplaatst. Weet je trouwens dat er hier ook voor Duitsland gespioneerd werd? Hoe ik dat weet? In Krimpen hadden we inkwartiering van een Duitser van de Kriegsmarine. Hij vertelde dat hij voor de oorlog al in ons land was. Hij noemde namen van bedrijven en van bekende families met dochters uit IJsselmonde. Hij gaf toe dat hij voor de Duitsers informatie had verzameld. Mijn oom, kolenboer Wim de Klerk, heeft me ook het nodige verteld. Hij praatte veel met zogenaamde binnenvaartmatrozen bij houthandel Hulsinga. Besteden jullie daar in je boek over de oorlog wel aandacht aan?
De jaren dertig: een slechte periode vor de bevolking van Ridderkerk. Werkloosheid, financiële problemen.
Wim: “Ja, het was slecht toen. De Algemene Nederlandse Metaalbewerkerbond was vrij actief in die periode. Mijn vader werkte bij de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij. Maar hij werd ontslagen, was een tijd werkloos, maar vond daarna werk bij scheepsbouwbedrijf Van der Giessen De Noord. Mijn vader wilde bewust niet bij Boele werken. Hij vond Van der Giessen De Noord meer open, vrijer. Bij Boele werd bijvoorbeeld gevraagd of je lid van de bond was. Zo ja, dan kon je vertrekken. Dat wilde hij niet. Vader had het er naar zijn zin. Hij was afschrijver, d.w.z. hij moest bij de bouw van de schepen met speciaal krijt lijnen aftekenen op de stalen platen. Belangrijk en nauwkeurig werk. Directeur Piet van der Giessen was in de oorlog lid van de NSB, zijn broer Cor niet. De zoon van Cor zat bij een verzetsgroep en was betrokken bij het England-spiel. Hij is gepakt en door de Duitsers geliquideerd. Joop Rook, raadslid voor de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) - hij werd na de oorlog wethouder - liet in de jaren dertig wel van zich horen in de Ridderkerkse raad. Net als mevrouw Pijl-Van Drooge uit Bolnes die 12 jaar raadslid is geweest. Voor haar verdiensten werd ze tot ereburger van Ridderkerk benoemd. In de crisisjaren werd op 1 meioptochten propaganda gemaakt. Iedereen liep mee, jong en oud. Bij de propaganda was het vaak moeilijk aan een zaal te komen. Daarom heeft het NVV een eigen pand laten bouwen aan de Oranjestraat 1. De vakbond werkte in die tijd mee aan werkprojecten voor werklozen. Zo werden kanalen gegraven en bijvoorbeeld de Loenense waterval aangelegd. Werklozen hebben ook het Kralingse bos en het Amsterdamse aangelegd. Mijn vader heeft in de tijd dat hij werklos was ok aan zo’n project gewerkt.”
Was er in die magere jaren dertig aandacht voor vrijetijdsbesteding?
Wim: "De Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) deed toen van alles om het leven wat op te fleuren. Ik herinner me nog mevrouw van Eek. Ze kwam van St. Annaland. Zij deed aan, wat je noemt, cultuur. Ze was zelf actrice. Onder haar leiding werd toneelgespeeld. Ook zaten leden van de SDAP en het NVV in zangkoren, net als van de kerken".
Was er opstandigheid?
Wim: "In Bolnes, heb ik ervaren, heerste een meer opstandige geest. SDAP en vakbeweging bevorderden dat. Een voorbeeld van opstandigheid was Adam Kanters, lid van de SDAP. Hij had gehoord dat de burgemeester van Hendrik Ido Ambacht lelijke opmerkingen over 'die rooien' had gemaakt. Dat riep om een reactie. In 1939 op Koninginnedag pakten ze hem beet en hielden hem boven het water bij de Dam. Hij moest wat hij gezegd had, snel herroepen anders hadden ze hem zo in het water laten vallen. Kanters heeft ook nog eens bij de verkiezingen na de Tweede Wereldoorlog het verkiezingsbord bij Joop Rook in Slikkerveer uit zijn tuin gehaald en dat een eind verder bij een zware dominee in de tuin gezet. En toen op hoge poten daarheen..."
Kon je spreken van één totaliteit:Ridderkerk?
Wim: "Nee. Je kunt het je nu haast niet meer voorstellen, maar ieder dorp had vóór de Tweede Wereldoorlog zijn eigen afdeling van politieke partij en, vakorganisaties,
Kerken en verenigingen. Bij voorkeur op basis van religie. Het waren allemaal geïsoleerde eilandjes die dat ook wilden blijven. Ik zag eens in de jaren zestig geprobeerd de afdelingen Rijsoord en Ridderkerk van de PvdA tot één afdeling te laten fuseren. Dat mislukte. 'We willen op ons eigen blijven', zeiden ze. Pas eind jaren zeventig lukte het één afdeling te maken. Alleen Ridderkerk Centrum en Slikkerveer waren eerder op verschillend vlak tot samenwerking gekomen. De beide ANBO-bonden van Ridderkerk en Bolnes hebben het ook lang gescheiden volgehouden. Dat is nu verleden tijd. Alleen Vrouwen van Nu kent nog een afdeling Ridderkerk en een afdeling Bolnes.
Een tijd na de .oorlog, en in nog sterker mate vóór de oorlog, waren de dorpen op zichzelf staande gesloten gemeenschappen. Sterk verzuild, alles apart. Volgens mij werkt die mentaliteit, maar dan wel afgezwakt, nog door. Kijk maar naar het verzet tegen de komst van de tram uit Rotterdam. Een zich afzetten tegen het vreemde, het andere, angst voor de boze grote stad, de snel veranderende maatschappij . Het is er nog steeds."
Dick de Winter.
21-03-2013
Vervolg Praten met Wim en Elma Verkaik deel 2.