Twee verschillende naambordjes. Eén straat.
Eind vorig jaar is er een wedstrijd geweest van de lelijkste straatnaam in Nederland. Ik meen dat het de naam ‘hoerenbuurt’ of zoiets werd in Utrecht. Soms kom ik in plaatsen waar het lijkt alsof de gemeenteraad, of wie daar verantwoordelijk voor is, de straatnamen verzonnen heeft na een avond flink doorzakken. Zo kun je b.v. in Lochem, in de Achterhoek, in ‘het ei’ wonen en, dichterbij, in H.I.Ambacht in de ‘Stroobenenbogerd,’ en in Barendrecht maakte men zich er wel erg gemakkelijk vanaf met het ’Onderlangs’ en het ‘Achterom’.
Patrimonium.
Ook in onze woonplaats zijn een paar straatnamen die vragen oproepen. Zo is daar b.v. de Klaas Katerstraat met daar vlakbij de Poesiatstraat en de Hovystraat. Ik denk dat er niet veel lezers onder u zijn die weten wie dat waren. (Ik wist het, eerlijk gezegd, ook niet maar ik heb het voor u opgezocht. Als u het wel weet moet u de volgende alinea maar overslaan) Toen ik als kind daar vlakbij naar school ging dacht ik dat het iets met katten te maken had, misschien wel de namen van de katten van de burgemeester of zo. Niets van dat alles: Klaas Kater was een metselaar die samen met Bart Poesiat , die timmerman was, bij de door Willem Hovy geleide bierbrouwerij ‘De gekroonde valk’ werkte. Rond 1880 waren deze drie mannen de oprichters van het Nederlands Werkliedenverbond Patrimonium (Vaderlijk Erfdeel), een naam die de hele buurt met die lage huisjes daar nog draagt.
In Ridderkerk hebben we een aantal straten die naar één van onze vroegere burgemeesters genoemd zijn; de Burg. Crezeestraat, de Burg. De Zeeuwstraat enz. Bij de Burg. Kruyffstraat (geen fam. van nr.14) doet zich een merkwaardig feit voor. Deze straat loopt van de Kerkweg naar de Geerlaan, en aan de andere kant van de Geerlaan naar de Lagendijk. Na de Geerlaan heet de straat nog Burg. Kruyffstraat en bij de Lagendijk aangekomen opeens Burg. de Kruyffstraat.
Geen straat voor burgemeester Klein.
Ik vind het ook nog steeds vreemd dat er geen straat genoemd is naar burgemeester Klein die hier toch 12 jaar geweest is. Van burgemeester Kattenbusch (1942-1945) kan ik nog begrijpen dat die niet vernoemd is want dat was een NSB’er die aangesteld was door de Duitsers. Burgemeester Johan Wilhelmus Klein was van 1923 tot 1935 burgemeester van Ridderkerk. Bij navraag bij oudere Ridderkerkers krijg je steevast het antwoord dat Burgemeester Klein hier niet geliefd was. Nou, ik denk dat Troelstra in zijn tijd ook niet bepaald het idool van veel Nederlanders was om nog maar te zwijgen van Abraham Kuyper. En over de vissenkoppen van Colijn hebben sommige mensen het nu nog. Maar we hebben er wel een straat naar genoemd.
Burgemeesterswoning in Rijsoord.
Aanvankelijk bewoonde Klein de in 1925 voor hem aangekochte woning aan de Rijksstraatweg waarvoor hij f. 600, - per jaar betaalde. Sommige mensen in de Gemeenteraad hadden daar wat moeite mee want Rijsoord, was dat wel een geschikte woonplaats voor een burgemeester? Nadat hij hertrouwd was, zijn eerste vrouw was overleden, ging hij in Den Haag wonen omdat hij “zijn echtgenote niet wilde laten bekladden en aan insinuaties blootstellen”. Kennelijk vielen hij of zij niet bij iedereen in de smaak. “Toen hij van de huwelijksreis terugkwam was het eerste wat hij zag een portret van hem met om zijn hals een strop. Voor zijn gezin is in Ridderkerk geen plaats, geen vrouweneer is heilig(?). Hij zal zijn werk hier doen en de zondagen thuis zullen feestdagen zijn. Het is voor zijn overleden vrouw een hel geweest en de ellendelingen die haar dit aangedaan hebben zullen Gods oordeel ondervinden.’ (Bron: 1900-2000 Honderd jaar Burgemeesters en hun raad. Uitg. Stichting Oud Ridderkerk nr.32) Dit alles gebeurde in wat veel ouderen nog wel eens ‘die goeie ouwe tijd’ willen noemen.
Genoegdoening.
Nog steeds geen reden voor geen vernoemde straat, vind ik. Als burgemeester De Gaay-Fortman, die hier maar zes maanden geweest is, wel een straat gekregen heeft, waarom burgemeester Klein, na 12 jaren dienst, geen? (Overigens vind ik dat we nooit meer een burgemeester met een dubbele naam moeten nemen want dat zijn over het algemeen geen blijvertjes. Ga maar na: de Gaay-Fortman is hier slechts zes maanden geweest en Bruins Slot drie jaar). Een klein straatje achteraf, een onaanzienlijk pleintje of een nauwelijks gebruikt tunneltje is in zo’n geval meer dan genoeg. We zijn inmiddels wel in het trotse bezit van een straat genaamd Kwatrijn en Rondeel maar waarom nog geen Burg. Kleinstraat? Johan Wilhelmus Klein moet een straat hebben, al is het alleen maar als postume genoegdoening voor wat onze brave voorvaderen hem en zijn vrouwen aangedaan hebben.
Onlangs heeft een Maori-familie uit Nieuw Zeeland excuses aangeboden aan de nazaten van een 138 jaar geleden opgegeten zendeling. Nou, dan moet een Burgemeester Kleinstraat in Ridderkerk zeker kunnen.
Teun Rijsdijk, 13 april 2006.